مرکز در یک نگاه
مرکز ملی مطالعات اعتیاد مهمترین بدنه پژوهشی کشور در زمینه اعتیاد بوده و از نظر تشکیلات وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشد. این مرکز در دو مرجع به تصویب رسیده است: ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور در سال 1380 و شورای گسترش دانشگاههای علوم پزشکی کشوردر سال 1383
مرکز در ده سال گذشته، دو موضوع را رسالت اصلی خود قرار داده است:
- کاهش بار اعتیاد در کشور از طریق تولید دانش اساسی مورد نیاز و توزیع آن
- مشارکت قابل ملاحظه به تولید علم اعتیاد در جهان
مرکز از چهار دپارتمان علوم بالینی، اپیدمیولوژی و پیشگیری، علوم عصبی-شناختی و علوم پایه تشکیل شده است. هم چنین، "مرکز همکار سازمان بهداشت جهانی (WHO Collaborating Center) در امر اعتیاد و بهداشت روان و قطب علمی منطقه (Regional Knowledge Hub) برای آموزش کاهش آسیبهای ناشی از اعتیاد است. مرکز دارای کلینیک درمان اعتیاد و چهار آزمایشگاه مجهز علوم شناختی، ژنتیک، سم شناسی و علوم رفتاری (حیوانی) است.
در امر پژوهش، مرکز دارای حدود از 800 مقاله اندکس شده است که 75 مقاله دارای تعداد ارجاعات بالاتر از 10 هستند. H-index مرکز بر اساس سایت اسکوپوس 25 می باشد. محورهای اصلی پژوهش عبارتند از:
- مطالعات اپیدمیولوژیک اعتیاد
- انجام کارآزمایی های بالینی و تدوین راهنماهای بالینی
- علامت شناسی و طبقه بندی اختلالات مصرف مواد
- ارزیابی برنامه ها و خدمات و برنامه ریزی مبتنی بر شواهد
- مطالعات علوم شناختی برای بازتوانی معتادان
- علم سنجی و مطالعات مروری سیستماتیک
- مطالعات ژنتیکی اعتیاد
- مطالعات حیوانی رفتاری، الکتروفیزیولوژیک و نوروشیمیایی برای درک مکانیسمهای ایجاد اعتیاد و اثر مواد اعتیادآور بر مغز
از نمونه مداخلات طراحی شده در مرکز که بسیاری از آنها اساس خدمات فعلی اعتیاد کشور را تشکیل می دهد، عبارتند از:
- طراحی برنامه درمان جایگزین با متادون، بوپرنورفین و شربت تریاک
- طراحی مداخلات غیردارویی در درمان اعتیاد به ویژه درمان وابستگی به مواد محرک
- شناسایی زودرس افراد در معرض خطر اعتیاد و مداخله مختصر در نظام مراقبتهای بهداشتی اولیه
- طراحی برنامه پیشگیرانه برای دبیرستانها
هم چنین، اعضای هیئت علمی مرکز در ساختارهای مشورتی سازمانهای بین المللی حضور و مشارکت داشته اند از آن جمله عضویت در سه گروه مرجع زیر بوده است:
- گروه مشورتی سازمان بهداشت جهانی برای طبقه بندی بیماری های روانپزشکی (ICD-10)
- گروه استراتژیک مشورتی سازمان ملل در مورد مصرف تزریقی مواد
- کمیتة مشورتی سیاستگذاری الکل در سازمان جهانی بهداشت
- پانل تخصصی وابستگی به مواد در سازمان جهانی بهداشت
این مرکز به عنوان قطب علمی سازمان بهداشت جهانی در امر کاهش آسیبهای ناشی از مواد شناخته شده و تاکنون دهها کارگاه آموزشی برای متخصصین و مسئولیت مرتبط از کشورهای منطقه برگزار نموده است.
در بخش آموزش های تخصصی داخل کشور، رسالت مرکز تدوین دوره ها و بسته های آموزشی تخصصی برای گروههای مختلف مخاطب بوده است و عملکرد مرکز عبارت است از:
- راه اندازی دوره PhD مطالعات اعتیاد با همکاری دانشکده فناوریهای نوین دانشگاه علوم پزشکی تهران و برگزاری 5 دوره تاکنون
- راه اندازی دوره MPH با گرایش اعتیاد و برگزاری 8 دوره تاکنون
- آموزش دو ماهه اعتیاد در دوره رزیدنتی روانپزشکی دانشگاههای کشور
- برگزاری 130 دوره آموزشی دو هفته ای " درمان نگهدارنده با دارو های آگونیست " برای پزشکان عمومی داوطلب تاسیس مرکز درمانی اعتیاد
- و دهها کارگاه آموزشی دیگر با موضوعات اختصاصی برای گروههای مختلف مخاطب
کلینیک درمان اعتیاد مرکز علاوه بر پذیرش بیش از 1500 نفر و ارائه انواع درمانهای دارویی و غیردارویی برای اعتیاد به مواد اپیوئیدی، مواد محرک و الکل، در انجام پژوهشهای بالینی و آموزشهای عملی به بیش از 1400 پزشک و روانشناس نقش کلیدی ایفا نموده است.